"Татар моңы" лауреаты, Түбән Новгородтан Ринат Яруллин: "Өйдә татарча гына сөйләшәбез"

(Казан, 27 декабрь, “Татар-информ”, “Туган як”, Румия Хәмзина). Быел Түбән Новгород өлкәсе татарлары мәдәни тормышында шатлыклы һәм куанычлы вакыйга булды. Татар халкының легендар җырчылары Рәшит Ваһапов һәм Хайдәр Бигичевның лаеклы алмашы Ринат Яруллин Казанда узган "Татар моңы" Халыкара телевизион яшь башкаручылар конкурсының төбәкләр номинациясендә беренче дәрәҗә лауреат исеменә лаек булды. Шушы көннәрдә Ринат Яруллин Түбән Новгород өлкәсе татарларының “Туган як” газетасы редакциясендә кунакта булып, журналистларны кызыксындырган сорауларга җавап бирде, ди яза "Туган як" газетасы.

- Ринат, без сине ихластан чираттатагы иҗади уңышың белән котлыйбыз һәм шул уңайдан, беренче соравыбыз - миллион халык яшәгән Казанда, Россия төбәкләреннән дә йөзләп җыелган җырчылар арасында берничә көн кайнап, җиңүгә ирешү авырмы булды?

- Рәхмәт! Ни әйтер идем, бер генә нәрсә дә бу җирдә тырышмыйча, көч куймыйча, җиңелдән бирелми, аеруча шундый югары дәрәҗәгә ирешү дә, билгеле. Без бу конкурска җитди әзерләндек, тырышырга күп туры килде. Конкурс югары дәрәҗәдә оештырылган, аның исеме генә дә үзенә туры килә - Халыкара конкурс. Биредә Россиянең төрле регионнарыннан, Монголия, Кытай, Якутиядән дә катнашучылар бар иде. Әйтергә кирәк, энекәшем Марат 2014 елда "Татар моңы”нда I дәрәҗә лауреат исемен яулады, аның барлык юлларны белүе миңа бик зур ярдәм булды.

- Нинди җыр белән жюриның һәм тамашачының күңелен яуладың?

- Конкурс өч турдан торды һәм һәркайсы өчен аерым җыр әзерләнгән иде. Мәскәүдә узган беренче турга "Эх, алмагачлары" татар халык җырын, шулай ук автор-башкаручы Гүзәлиянең репертуарыннан күп җырлар башкарганга күрә, аның "Хисләр бураны", "Бәхет кирәк" дигән җырларын да тәкъдим иттем. Икенче турга Азат Хөсәиновның "Киек казлар" дигән җырын әзерләгән идек. Ә инде өченче турда күпләргә яхшы таныш булган, Фаил Шафигуллин сүзләренә, Зиннур Гыйбадуллин көенә язылган элекке җыр "Яшьлегем тугае"н башкардым.

Өченче тур узганнан соң, кулларның дер-дер итеп, йөрәкнең урыныннан чыгарга әзер булган вакыт җитте. Ник дисәгез, без соңгы минутка кадәр нәтиҗәләрне белмәдек. Нинди урын алдык, лауреат булдыкмы, юкмы кебек сораулар баштан китмәде. "Яшьлегем тугае" җыры белән гала-концертта катнашу репетициясенә чакыру алдым. Репетицияләр Казанның шәһәр филармониясендә узды. Баскычлардан менеп барам, өченче катта музыканы оркестр яңгырата, тән буйлап салкын йөгереп узды, әйтеп бетермәслек хисләр чолгап алды. Оркестрга кушылып җырлау гади җырлау гына түгел инде ул. Минем өчен дә зур вакыйга, яңалык булды.

Татарстанның атказанган артисты Рәсим Ильясов җитәкчелегендәге "Казан нуры" халык уен кораллары оркестры уңай тәэсир калдырды. Рәсим әфәндедән шулкадәр җылылык ташып торды, кирәк җирдә киңәшен биреп, яисә төзәтеп, югары дәрәҗәгә ирештергән номер әзерләдек. Гала-концерт Галиәсгәр Камал театрында матур бер могҗиза буларак узды. Чыгышларны бәяләгән жюрида Салават Фәтхетдинов үзе рәислек итте.

-Әлеге конкурста бер тапкыр җиңгәч, башка катнашу рөхсәт ителми икән. Бу шулаймы?

- Биредә тагын югарырак дәрәҗәле исәм юк, шуңа да анда янә баруның кирәген мин күрмим. Тулаем алганда, дипломантлар икенче елда ук, ә II һәм III дәрәҗә лауреатлар өч елдан соң конкурста кабат катнаша ала.

-Ринат, беренче дәрәҗә дипломга лаек булгач, иң беренче кем белән бу шатлыгыңны уртаклаштың?

-Концертның икенче бүлеге башлануга безне сәхнәгә чакырып алдылар. Татарстан мәдәният министры Айрат Сибагатуллин үзе тәбрикләде, бүләкләде, лауреат исемен дә нәкъ ул тапшырды. Бу вакытта сәхнә артында беренче көннән башлап янәшәмдә булган энекәшем Марат иде, иң беренче аның белән шатланыштык. Күздә яшьләр, димәк, кул кысып, беренче котлаучым да ул булды. Аннары кичектерми әнигә шалтыратып, аны шатландырдым, куандырдым. "Татар моңы" конкурсында катнашуымда әниемнең өлеше шактый, чөнки нәкъ менә аның иң зур теләге иде бу. Конкурс шартлары буенча анда 35 яшенә кадәр катнашу мөмкин, ә миңа 34, шуңа да тәвәккәлләдем һәм әниемнең хыялын тормышка ашырдым. Ә залда бу көнне минем өчен әтием, тормыш иптәшем Гүзәл, туганым Гөлнара җан атып тордылар.

-Гаилә темасына кагылгач, аның турында да берәр сүз әйтеп узсаң иде.

- Чынлап әйткәндә, миннән дә бай кеше юк дип хис итәм мин үземне - алтын кебек гаиләм, мин яраткан, мине яратучы, һәрвакыт ачык чырай белән каршы алып озатучы тормыш иптәшем Гүзәлем бар (чыгышы белән Уразавылдан). Аның белән бер-беребезне яратып өйләнештек, моңа кадәр биш ел чамасы хисләребезне сынадык. Иптәшем музыка тыңларга ярата, аш пешергәндә дә һаман көйләп йөри, әмма ул сәхнә кешесе түгел. Шулай да яңа җыр яздыргач, беренче итеп аңа тыңларга бирәбез. Ул тамашачы, тыңлаучы буларак үзенең фикерен әйтә, ошатса, әйе, әйбәт булган ди, кайвакыт критика да була. Мин бик бәхетле янымда ышанычлы җан юлдашым булганга, алма кебек ике балабыз үсеп килә. Олыбыз Динар 2 класс укучысы, аңа сигез яшь. Бик тырыш, актив бала. Яратып театр түгәрәгендә шөгыльләнә, шулай ук спорт, йөзү, айкидо түгәрәкләренә дә зур теләк белән йөри. Кызыбыз Сабинага биш яшь, нәни булуына карамастан, җыр-моңга гашыйк ул. Бергәләшеп машинада барганда һәрвакыт музыкага кушылып җырлый, аеруча минем баянда уйнаганымны ярата. Динар әлегә "әти, баянда уйныйсым килә" дигән сүзләре белән куандырган юк, әмма ул теләк бездә зур, чөнки максатыбыз, теләгебез - гаиләбездә татар моңы, татар җыры бетмәсен иде. Өйдә үзара бары тик ана телебездә аралашабыз. Безнең милләтебез, мәдәниятебез озак яшәсен.

Ә инде гаилә темасын тирәнтен алсак, без, өч туган - мин, Гөлнара һәм Марат Кызыл Октябрь районының күпләргә үрнәк һәм билгеле булган Максут һәм Рафия Яруллиннар гаиләсендә туып үстек.

Әти - ул безнең остаз, ул иң олы, иң зур. һәр эшне бүген дә аның белән киңәшләшеп башкарабыз. Ул үзенең тормышын мәдәният белән бәйләде. Күп еллар Актук клубы директоры булып эшләде, аннары автоклубны җитәкләде. Бүген район мәдәният бүлеген уңышлы җитәкли. Россиянең атказанган мәдәният эшлеклесе исеменә лаек булды. Әниебез гомерлек педагог, хәзер Уразавыл мәктәбендә балаларга белем бирә. Иҗади җанлы кеше, аның шигырьләренә язылган җырлар якын арада Маратның сольный альбомында дөнья күрәчәк. Гөлнара белән без бер хезмәттә, Мәскәүдә бәйрәмнәр оештырабыз. Марат та безнең янда, без һәрвакыт бергә.

-Беренче тапкыр кайчан һәм нинди сәхнәдә чыгыш ясадың?

-Сәхнәдә 4-4,5 яшьләреннән җырлый башладым, баянда 7 яшеннән алып уйныйм һәм монда да әтиемнең өлеше зур дип әйтер идем. "Җиде лампа, бишле куык", "Ватылды, җиргә төште", "Әй Кукмара, Кукмара" - болар барысы да әти өйрәткән беренче җырларым. Без бик күп сәхнәләрдә чыгыш ясадык - җирле клуб сәхнәсеннән башлап, Түбән Новгород, Мәскәү, Казан сәхнәләренә кадәр.

-Синеңчә, иҗади уңышларыңда әтиеңнеңме яисә әниеңнеңме өлеше күбрәк?

-Алар бертигез. Әтием яисә әнием башкарак булсалар, мин үземне шушындый дәрәҗәдә күрә алмас идем. Кече яшьтән аларның ярдәме зур булды. Әтинең бармактан тотып баян төймәләре буенча йөртүе, әни куллары белән юып-үтүкләп куйган костюмнар күз алдыннан китми.

- Ринат, бүгенге көндә репертуарыңда ничә җыр бар? Бу өлкәдә нинди авторлар һәм композиторлар белән эш итәсең?

-Репертуарыбыз бик зур һәм бай. Бу күбесе халык җырлары, бик яратып башкарам мин аларны. Ә композиторларга килгәндә, соңгы вакытта Гүзәлия белән тыгыз эш итәбез, аның җырларын башкарабыз. Әйтеп үткәнемчә, бу "Хисләр бураны", "Бәхет кирәк", шулай ук күпләргә яхшы таныш булган без, өч туган башкаруында "Туганнар" җыры, ә "Сиреньнәр" җырым Фирзәр абый Мортазинныкы. Алла бирсә, якын арада аның "Әнкәй белән бала" җыры дөнья күрәчәк. Бу бик сагышлы, моңлы җырны тамашачы яратыр дип уйлыйм. Тукталырга җыенмыйбыз, алга, алга гына барырга. Күпме җырыбыз тагын дөнья күрәчәк, Аллаһы бер Үзе генә белә.

-Яруллиннарның хиты, өч туган башкарган "Туганнар" җыры ничек барлыкка килде?

-Чынлап та, татар дөньясы яратты ул җырыбызны, һәркем белә, тыңлый аны. Ә барлыкка килүе инде шулайрактыр: безне күбесе Яруллиннар гаиләсе буларак белә. Шуннан бергәләшеп бер матур җыр чыгару идеясе туды да. һәм, миңа калса, булдырдык. Гөлфия Шакирова сүзләренә, Гүзәлия көенә язылган бу җырыбыз чынлап та хит булды. Хит булсын өчен, җыр үзе дә, аның башкарылуы да матур булырга, тамашачы тарафыннан җиңел кабул ителергә тиеш. Җырны хит итеп халык ясый. Димәк, халыкка ошаган, халык яраткан.

-Белгәнебезчә, сез бит әле туйлар, мәҗлесләр дә алып барасыз.

-Мәскәүдә яши башлаганга 11 ел була. Билгеле, авылда, районда без танылган гаилә. Уразавылга чыксак та, Сергач якларына узып куйсак та, белгән-күргән кеше күп. Әмма Мәскәүгә килгәч, хәлләр шактый үзгәреп куйды. Кем дә кемне дә белми, Ринатны да танучы юк. Шуңа күрә беренче вакытта бик авыр иде. Ә бүген, Аллага шөкер, шушы дәрәҗәгә күтәрелә алуыбызга бик шатбыз.

Туй-мәҗлесләр алып баруга килгәндә, бүгеннән үк август, сентябрь айларына урын алып куючылар бар. Без беркайчан да заказ бирүчене сайламадык, кем беренче шалтырата, шуның белән эшлибез. Төрле хәлләр булды, күбрәк акчалар тәкъдим итеп, башка чарага да алмакчылар иде, тик безнең эштә бу кабул итмәслек нәрсә.
Хезмәтне туганым Гөлнара белән бергә алып барабыз. Мәскәүдә без беренчеләрдән булып мәҗлесләрне парлап һәм ике телдә: рус һәм татарча алып бара башладык. Еш кына бәйрәмнәрдә башка милләттән булган кунаклар очрый, шуңа да шәһәрдә туып-үскәннәрнең күбесе татар телен яхшы аңламый. Ә ике телдә алып бару отышлы вариант булды.

-Ринат, син һөнәрең буенча кем, төп эшең бармы?

-Мин заманында юридик факультет тәмамладым, икенче белгечлегем - дәүләт муниципаль идарәсе. Әмма беренче белгечлегем буенча тулы бер ел да эшләмәдем. Күңелем җырга, моңга тартты һәм зур ышаныч белән бүген мин үз урынымда дип әйтә алам. Эшемә зур теләк белән, бәйрәмгә барган кебек йөрим. Бу җырлап йөрү генә түгел, ә тулы бәйрәмнәр оештыру, рус һәм татар эстрадасы йолдызлары, ышанычлы фото-видео операторлар, хәтта рестораннар белән дә эш итәбез, барысы да клиентның таләпләреннән тора. Заказ бирүче белән алдан очрашып, танышып, аның фикер-теләкләрен тыңлап, бәйрәмнәрен югары дәрәҗәдә, онытылмаслык итеп оештырырга тырышабыз.

-Киләчәккә планнарың белән дә уртаклашсаң иде.

-Планнар бихисап күп. Тукталышлар булырга тиеш түгел - максатыбыз тик алга барырга. Концертларга килгәндә, киләсе елның 13 июнендә миңа 35 яшь тула, димәк кечкенә генә юбилей. Бу дата изге Рамазан аебызга туры килә, шул уңайдан туган авылым Актук мәчете каршында шул көнне ифтар кичәсе уздырырга планлаштырабыз. Бәлки, кичәне бераз матур җырлар белән дә бизәрбез. Ә Ураза тәмамлангач, 15 июльдә Алла Тәгалә һәм дуслар ярдәме белән туган авылыбызда кечкенә генә сабан туе уздыру теләге дә бар. Программасына, әлбәттә, җыр конкурсы һәм милли көрәш кертеләчәк. Призга машина булыр дип ышандыралмыйм әлегә, хәлдән килгән тик, ә бәлки, булыр да. Бу бәйрәмне үзенчәлекле итеп уздыру өчен фикерләр бар инде.

-Тулаем алганда, 2016 ел нәрсә белән исеңдә калды, Яңа елны нинди теләкләр белән каршы аласың?

- Быел безнең гаиләдә матур вакыйгалар берничә булды. Беренчедән, Гөлнарабыз кулына сау-исән бала алды, мине, Маратны абый ясады. Моңа бик шатланабыз, Закирыбызны яратабыз, аңа хәзер дүрт ай. Икенчедән, минем "Татар моңы”нда җиңеп чыгуым.

Марат күбесе театраль сферада һәм үз альбомы өстендә эшли. Ул ТНВ каналында узачак "Кайнар хит" музыкаль парадта катнаша, аның "Ана хаты" җыры өчен һәр шимбә иртәнге унда һәм кичке биштә тавыш бирергә мөмкин.

Маратның дискын күптән көтәләр, әмма бу тиз эшләнә торган эш түгел. Без аны ныклап, җырларны тиешлечә сайлап әзерлибез, яхшы сыйфатлы булуы өчен тырышабыз. Альбом Мәскәүдә чыгачак һәм анда тупланган җырлар бар да саф ана телебездә булыр. Ә теләкләребез бер: барчабыз да сау-сәламәт булыйк, җир йөзендә тынычлык булсын.