Муса Җәлил. Кар кызы

Кышкы бер җиләс кояшлы көндә,
Авылның данлы «Көмеш тавында».
Эрер-эремәс соңгы кар җирдә
Күз яшен сыгып яткан чагында,
Шаян балалар карда тәгәрәп
Һәм кар атышып уйнап туйдылар.
Шуннан җыйнаулап, карны әвәләп,
Бер кыз сурәте ясап куйдылар.
Кич булды, салкын карны катырды,
Балалар арды һәм иректеләр.
Кар кызын тауда ялгыз калдырып,
Җылы өйләргә кайтып киттеләр.

Төн буе, кызны иркәләп, назлап,
Исте көньяктан апрель җилләре,
Батыр кояшны һәм язны мактап,
Җил кызга серле әкият сөйләде:
«Син әле, диде, белмисең безнең
Ут тәнле, кайнар Кояш батырны;
Таң кала һәркем күреп ал йөзен,
Яндыра җирне аның ялкыны».
Кыз әйтте, көлеп: «Кояшыгызга
Һәм языгызга һич китми исем,
Нәрсә ул ялкын карга һәм бозга,
Карбикә белми мәхәббәт хисен.
Мин мәңге салкын, юк миндә ялкын,
Мин кыш иркәсе, әллә белмисең?
Мин боз йөрәкле, миңа кирәкми,
Теләсә Кояш үзе баш исен!»

Таң атты, Кояш көчле, ялкынлы,
Чыкты елмаеп урман артыннан.
Кар кызын ымлап язга чакырды,
Тапшырды букет нурдан, ялкыннан.
Кар кызы, кинәт карап, ымсынды,
Ярсытты аны бу көләч иртә.
Сөю ул шундый, серле, тылсымлы,
Боз йөрәкне дә үбеп эретә.

Карбикә ярсып язга ашкынды,
Ул гашыйк булды көчле Кояшка.
Кузгатты җилләр язгы ташкынны,
Кудылар бозны яз килгән якка.
Кояш кар кызын назлый, иркәли,
Яндыра аны кайнар кочагы.
Иелеп үпте ул Карбикәне,
Тартты үзенә бозлы көч аны.

Һәм кинәт кызның боз канлы ирнен
Сихерле яшрен ялкын көйдерде.
Кыз, бар хисләрен Кояшка биреп,
Гөрләвек булып гөрләп йөгерде.

Кызның йөзеннән тама тамчылар,
Бу – аның кайнар сөю яшьләре.
Ул елый сөю язын каршылап,
Сүтелә җилдән көмеш чәчләре.
Кайда боз канлы мәгърур кар кызы?
Акты сөйгәне куенында эреп.
Сөю һәм яшьлек утын кабызып
Ага ул җырлап, шашып, тилереп.

Ул тынды узган яшь гомер төсле,
Тик соңгы яше җирне чылатты.
Кыз җырлап аккан җирдә гөл үсте,
Ул Кояш төсле ал чәчәк атты.

Мәхәббәт, мине иркәм куенында
Эрет, хисләрем ташып аксыннар.
Сөю сугарган гомрем юлында
Гөлләр таң төсле чәчәк атсыннар.
(1943)

Муса Джалиль. Снежная девушка (Перевод Рувима Морана)

В сияющий день на исходе зимы,
Когда оседает подточенный влагой
Рыхлеющий снег, от рассвета до тьмы
На горке Серебряной шумной ватагой
Крестьянские дети играли в снежки.
В тумане алмазной сверкающей пыли
Они кувыркались, ловки и легки,
Потом они снежную деву слепили.
Стемнело. Морозило. В твердой коре
Застыли сугробы, дремотой объяты.
И, девушку бросив одну на горе,
По светлым домам разбежались ребята.

А ночью повеяло с юга теплом.
И ветер, лаская дыханием влажным,
Нашептывал девушке сказку о том,
Как много прекрасного в солнце отважном:
– Ты солнца не знаешь. Могуч и велик
Наш витязь блистающий, с огненным телом,
Глаза ослепляет пылающий лик,
И землю он жжет своим пламенем белым!
Но девушка только смеялась: – К чему
Мне солнце твое и весна молодая?
Я ваших страстей никогда не пойму:
Из белого снега, из синего льда я,
И в сердце холодном не сыщешь огня.
Дружу я с морозом и с ветром студеным,
А с солнцем простой разговор у меня:
Захочет – само пусть приходит с поклоном.

Светало. За лесом горел небосвод.
Могучее солнце взошло на пригорок,
Красавицу снежную манит, зовет,
Дарит ей лучей ослепительный ворох.
И девушка вздрогнула. Ранней зарей
В ней душу весна пробудила впервые...
Любовь задает нам загадки порой.
И жар ее плавит сердца ледяные.

И снежная девушка к речке плывет,
Влюбленная в солнце, совсем как живая,
Туда, где под ветром ломается лед
И льдины грохочут, друг друга сжимая.
И солнце пленилось ее красотой
И, сняв ледяное ее покрывало,
В объятиях сжало рукой золотой
И снежную девушку поцеловало.

Ее опалило волшебным огнем...
Охвачена неодолимым порывом
И вся растворяясь в любимом своем,
Она зажурчала ручьем говорливым.

Прозрачные капли блестят на лице –
То слезы любви. Не узнать недотроги.
Где гордая девушка в снежном венце?
Где сердце, что было так чуждо тревоге?
В объятьях любимого тает она,
Течет, и поет, и горит, и сжигает,
Пока не затихла, как моря волна,
Когда она берега вдруг достигает.

Лишь в землю последняя слезка ушла...
Где снежная девушка с песней бежала,
Там выросла роза, как солнце светла,
Как солнце, горячая пламенем алым.

Любовь, так и ты разливайся, горя!..
Мы с милой сольемся, как вешние воды,
Чтоб там, где любил я, где жил я все годы,
Багряные розы цвели, как заря.
(1943)