Галимнәр аптырашта – мәктәп дәреслекләренең кайбер текстлары укучыларның яшенә туры килми

(Казан, 20 октябрь, "Татар-информ", Рузилә Мөхәммәтова). Филология галимнәре мәктәп дәреслекләре текстларын аңлаешлылыгы ягыннан тикшерәләр, һәм кайбер дәреслекләрнең баланың яшенә һәм үсеш дәрәҗәсенә тәңгәл килмәве ачыкланган. Нигездә, бу дәреслекләр гадиләштерелеп бирелә булып чыккан. Ә Бердәм дәүләт имтиханнары тестлары баланың яшенә туры китерелеп төзелә. Димәк, дәреслек телен Бердәм дәүләт имтиханнары теленә күчерү проблемасы алдында бала белән укытучы икәүдән-икәү калалар.

Бүген Казан (Идел буе) федераль университетының Филология һәм мәдәниятара багланышлар институтында “Күпмәдәниятле җәмгыятьтә туган телләрне саклау һәм үстерү: проблемалар һәм перспективалар” халыкара фәнни-гамәли конференция кысаларында узган "Телләрне бәяләүнең милли системалары өчен CEFR" секциясендә дәреслек текстларының катлаулылыгы һәм аңлаешлылыгы проблемалары буенча фикер алыштылар. "Телләрне бәяләүнең милли системалары өчен CEFR" симпозиумын КФУ профессоры, филология фәннәре докторы Марина Солнышкина алып барды.

Марина Солнышкина үз чыгышында текстларның катлаулылык дәрәҗәсен өйрәнү параметрларының күп булуын, әмма төп параметрларның сүз озынлыгы һәм җөмлә озынлыгы булуын, параметр буларак, лексика ешлыгы да кертелүен әйтеп узды. Симпозиумдагы гыйльми чыгышлар шушы теманы төрле яклап яктыртты.

Чыгышлардан аңлашылганча, Татарстан галимнәре җәмгыять белеме, рус теле буенча дәреслекләрне өйрәнгәннәр. Кайбер дәреслекләр 11нче класс баласы өчен чыгарылган булса да, аның текстлары 3нче, 4нче, 8нче, 9нчы класслар өчен яраклы итеп төзелгән. Ягъни, Бердәм дәүләт имтиханнарында булачак тест сораулары дәрәҗәсендәге текстлар бирелми. Ә Бердәм дәүләт имтиханнары текстлары баланың яшенә туры китерелгән һәм бу мәсьәләдә лингвистларның бөтен стандартларын үткән.

Әлбәттә, әлегә нәтиҗә ясарга иртәрәк, ди галимнәр. Укытучының укучыларына алар дәрәҗәсенә туры килә торган текст сайлау мөмкинлеге бар.

Галимнәр дәреслекләрдә бала белмәве табигый булган терминнарның кулланылуын да әйтеп узалар. Әйтик, 3нче класс баласына “отрочество” сүзе тәкъдим ителүе аңлашылмый, ди Марина Солнышкина. Яшь галимнәр бу сүзнең архаик булуын җөпләделәр.

КФУ галимнәре татар теле дәреслекләрен дә текстларны бәяләү ягыннан өйрәнәләр. Әлегә төгәл нәтиҗәләр юк. Әмма актив эш алып барыла.