Татар әдәбияты 1 март 2023 00:01

Дәрдемәнд. Үткән көннәр

Скопировать ссылку

И кая ул көнки бездә
Шәп торулар бар иде;
Әмма дошманнарда гамьнәр,
Эч пошулар бар иде.

Бер заман чыгар идек без
Кырга дус-ишләр илә,
Анда уеннар, көлүләр,
Сикерүләр бар иде.

Һәй, гомерләр... үтте китте...
Кая китте ул заман!
Кая ул шәп һае-һулар!
Гефтегүләр бар иде!..

Бер вакыт бунча рәхимсез
Дәгел иде кызлары,
Анда туташларда ымнар,
Күз кысулар бар иде.

Ничә еллар үтте, әмма
Күрмәдек кызлар йөзен,
Янымызда әүвәле
Кандай сылулар бар иде.

Шигърене күргәч Закирең,
Диде өлкәннәр дә – һай!
«Яшь чагында бездә һәм
Андый йөрүләр бар иде».
(1903)

Гамь – кайгы, бу урында көнләшү мәгънәсендә килә.
Һае-һулар – шау-гөр килеп шатланулар.
Гефтегүләр – әңгәмәләшүләр.
Закирең – Закирнең, язучының үзенә кайтарып әйтүе.

Белешмә. Шагыйрь Дәрдемәнд – җәмәгать эшлеклесе, берничә алтын приискасы хуҗасы Мөхәммәдзакир Мөхәммәдсадыйк улы Рәмиев 1859 елның 23 ноябрендә (5 декабре) Оренбург губернасы Эстәрлетамак өязе Җиргән авылында туа. Гаиләләре Орск өязе Юлык авылына күчеп килгәч, әтиләре 1869 елда анда алтын приискасы ача. Булачак шагыйрь мәдрәсәләрдә белем ала, Истанбулда яшәп кайта. Абыйсы Шакир (Мөхәммәдшакир) Рәмиев белән аңа әтиләреннән мирас булып 20 прииска кала. Алар 1906-1918 елларда Оренбургта «Вакыт» газетасын, 1908-1917 елларда «Шура» журналын чыгара, 1909-1918 елларда «Вакыт» типографиясен эшләтә. Закир Рәмиевнең матбугатта Дәрдемәнд тәхәллүсе белән шигырьләре дөнья күрә. Ул Оренбург губернасыннан I Дәүләт Думасына депутат булып сайлана, хәйрия эше белән шөгыльләнә. 1921 елның 9 октябрендә Оренбург өлкәсе Орск шәһәрендә вафат була, кабере билгесез.

Дэрдменд. Прошедшие дни

О, где они, где эти дни,
Что днями наслажденья были!
Врагам не нравились они:
Предметом огорченья были!

Мы выходили без помех
С друзьями в поле… Игры, смех
Пленяли, радовали всех, –
Какие развлеченья были!

Эх, жизнь… Она прошла, ушла.
О, та пора была светла,
Беседам не было числа, –
Прекрасные мгновенья были!

К нам были девушки добры,
И от красавиц той поры
Мы помним нежные дары, –
Признанья и волненья были!

Увы, прошли, прошли года,
И от красавиц нет следа…
Красивы девушки тогда
До умопомраченья были!

– Закир, – услышав твой рассказ,
Решают старики тотчас, –
Ах, в молодости и у нас
Такие похожденья были!
(1903)

#Дәрдемәнд шигырьләре #Дәрдемәнд #Дэрдменд

Сәхифәләр

Дәрдемәнд. Үткән көннәр