Абдулла Алиш. Мин ул төшне кабат күрерменме?

(Тормыш иптәшем Рокыяга багышлыйм)

Эчергәнсең мәхәббәтнең
Йөрәкләргә шифа шәрабын.
Мин аңымны җуеп югалганмын:
Томан иде минем һәр ягым.

Кигезгән ул миңа тормыш камытын,
Камчылаган кирәк чагында.
Нинди генә җәфа күрсәм дә мин,
Чыдаганмын аның хакына.

Син идең ул минем мәхәббәтем,
Күктә янар якты йолдызым.
Мин табындым сиңа, бары сиңа,
Оныттым мин хәтта җир йөзен.

Син балкыдың күктә һәр көндезен
Уйнап үткән кояш шикелле.
Бер бөек хис синең күзләр аша
Йөрәгемә минем сикерде.

Ышаныч белән суздың кулларыңны,
Алар йомшак, җылы иделәр.
Аһ, ул куллар минем тормышыма
Чиксез бәхет алып килделәр.

Беркөн кояш качкан иде бугай,
Болыт баскан иде күк йөзен.
Мин, юксынып, сине эзләсәм дә,
Син бүлмәмдә минем юк идең.

Нинди зәһәр суык булса да кыш,
Яз киләчәк барыбер артыннан.
Шуңа күрә йөрәк борчылмады
Миңа булган ялгыш салкыннан.

Каш җыерып миңа карасаң да,
Ачуланып миңа баксаң да,
Тормыш йөге белән телгәләнгән
Йөрәгемә утлар яксаң да,
Дулкынланып йөргән чакларымда,
Уйларымны кире каксаң да…

Мин һәрвакыт синең белән булдым
Карамыйча һичкем сүзенә.
Үткән юлга күзең салу белән,
Син аңларсың моны үзең дә.

Белмәгәнмен кадерең, саран булдым
Иркәләүгә, җылы сүзләргә.
Ул төш булган икән безнең тормыш,
Калды хәзер сагынып сөйләргә.

Мин ул төшне кабат күрерменме,
Кочагыңда синең онытылып?
Мин башкача сөяр идем инде,
Бар булганым белән йотылып.

Мин таныдым, ә син ничек?
«Аерылгач та әле белерсең?» –
Дигән сүзләремне хәтерлимсең?
Юкса һаман тиргәп йөримсең?

Мин ул төшне кабат күрерменме?
Юкса Сак-Сок кебек һаман да
Бер ялгызым миңгеп йөрерменме
Каушалмыйча моңсу яланда?
(1943)

Абдулла Алиш. Приснится ль вновь мне этот сон? (Перевод Михаила Тузова)

(Посвящаю жене Рукие)

Удивительной сладкою негой
Вслед за первым глоточком вина
Я охвачен и, словно под снегом,
Затихаю в объятиях сна.
Но откуда в любовном напитке
Сила та, что батыра в узду
Загоняет, и он, как по нитке,
Мчит, порою себе на беду,
Без объездки, легко поддаваясь
Жёсткой плети в нежнейшей русе,
И спиной ни на грань не сгибаясь
Под возлюбленной, как налегке.
Так тебе я, звезде лучезарной,
Преклонялся, забыв целый свет,
Не страшась, что судьбиной коварной
Быть могу оскорблённым в ответ.
И напрасны смешные сомненья:
Награждён я любовью твоей,
И горит она с каждым мгновеньем
Между нами сильней и сильней.
Но на небе вздымаются тучи,
Солнце словно исчезло навек,
Вновь меня одиночество мучит...
Где ты, милый, родной человек?
Знаю, зимнее время недолго,
Знаю, что неизбежна весна,
Знаю, солнышко встаёт над Волгой
И растёт на сердце вина...
Ну зачем ты нахмурила брови
Над сияньем ревнивых очей?
Я тебя успокою любовью
В жарком мареве летних ночей.
Ты не верь ядовитым наветам,
Нет причин для волненья души.
Не найдёшь ты другого ответа,
Кроме жарких объятий в тиши.
Может, шли мы не лучшей дорогой,
Кто подскажет, как путь оценить,
Счастья много в нём или немного,
И легко ли порвать эту нить,
Что во сне по-девичьи наивном,
Окроплённом сладчайшим вином,
Непорочна, мечтательна, дивна –
Но во сне, – и закончится сном?
Только мне отчего-то не спится.
Я пытаюсь понять до конца:
Как могло в этой жизни случиться
То, что по мановенью Творца
Заплелись наши судьбы невольно,
И опять расплелись, как венок,
Что пронзает нежданною болью
Сердце, словно абрека клинок?
Неужели подобно листочку,
Я покину родной свой лесок,
Забренчу по канавам и кочкам,
Как несчастные братья Сак-Сок*?
(1943)

*Сак-Сок – герои татарского народного сказания (баита).


Белешмә. Абдулла Алиш (Габдуллаҗан Габделбари улы Алишев) (1908-1944) – тумышы белән Татарстанның бүгенге Спас районы Көек авылыннан. Мәктәп елларыннан әдәбият-сәнгать белән кызыксына, шигырьләр, хикәяләр яза. Казанда җир төзелеше техникумында укыганда көндәлек матбугатта мәкаләләре дөнья күрә башлый. 1941-1945 еллардагы Бөек Ватан сугышына кадәр җир төзелеше белән бәйле оешмаларда техник вазифалар башкара, «Техника» журналында, «Пионер каләм» (хәзерге «Ялкын») журналында, Татарстан радиокомитетында эшли. Балалар өчен әдәби түгәрәкләр белән җитәкчелек итә. Иҗат белән актив шөгыльләнә, шул исәптән балалар өчен хикәяләр, әкият-хикәятләр, пьесалар, шигырьләр яза. 1941 елның июлендә армиягә алына һәм фронтка озатыла, шул ук елны чолганышта калып, немецларга әсир төшә. Әсирлектә антифашистик яшерен оешмага кушыла. 1943 елның августында яшерен оешманың эше ачыла. Нәтиҗәдә, әсирлектә фашизмга каршы көрәш алып барган унбер каһарман (шул исәптән Муса Җәлил, Гайнан Кормаш, Абдулла Алиш һ.б.), фашистик хәрби суд карары белән, 1944 елның 25 августында җәзалап үтерелә. Абдулла Алишның әсирлек елларында язган кайбер шигырьләре соңрак туган илгә кайтып җитә.